W pierwszy
dzień Świąt Bożego Narodzenia pogoda nie pogorszyła się.
Temperatura sięgnęła nawet +10 stopni, co było zdecydowaną zachętą do wyjścia z domu. Wyruszyłem na rowerową przejażdżkę
na południe od Słupska, w dolinę Słupi. Dałem się ponieść
bezwietrznej pogodzie i ruszyłem fragmentem rowerowego czarnego
szlaku zwanego Pierścieniem Gryfitów. Przejechałem go w całości
w ubiegłym roju. W tej jego części, w Żelkach, otarłem się o historię
niemieckich rodów ziemiańskich, które na Pomorzu posiadały swoje włości.
Niewielka obecnie wieś licząca 56 mieszkańców,
leży w strefie ochronnej Parku Krajobrazowego „Dolina Słupi”.
Niegdyś
Żelki stanowiły dobra rycerskie i należały do trzech rodzin: von
Zitzewitz, von Boehn, von Wőbeser. Pierwszym właścicielem
wymienionym w dokumentach był Siegfried von Boehn. Martin von
Wobeser, wymieniany w 1337 roku, zapoczątkował historię rodu w tym
majątku i Wobeserowie pozostawali tu do 1810 roku. W 1687 roku Georg
von Wobeser zakupił część należącą do Zitzewitzów. W 1810
roku dobra zostały sprzedane Heinrichowi Augustowi von Boehn. Po
niespełna 30 latach majątek zakupiła Fryderyka Charlotta Wilke z
domu von Kleist. Ostatnimi właścicielami byli Hans Krüger i Werner
Krüger.
Wiele
ciekawych informacji z historii wsi zawarte jest na stronie Gminy
Kobylnica (przytoczyłem tu tylko część), jak na przykład, że w
1784 roku Żelki miały jeden folwark, siedmiu rolników, dwóch
kosetów oraz jednego szewca.
Armia
Czerwona wkroczyła do Żelek 7 marca 1945 roku. W maju tego roku na
mocy uchwały PKWN z 22 lipca 1944 roku, folwark upaństwowiono, ale
przez okres trzech lat rozporządzały nim i użytkowały wojska
sowieckie. W 1952 roku w byłym folwarku utworzono Państwowe
Gospodarstwo Rolne, które w latach 70-tych przyłączono do Zakładu
Rolnego w Kwakowie. W początku lat 90-tych minionego stulecia
gospodarstwo zlikwidowano.
Folwark położony był w południowej
części Żelek. Założenie folwarczne oparte było na planie
wieloboku i składało się z dwóch części: istniejącego do dziś
zespołu dworsko - parkowego położonego po południowo - zachodniej
stronie drogi do Żelkówka i wspomnianego zespołu gospodarczego
usytuowanego po północno - zachodniej stronie drogi.
W Żelkach
zabytkiem jest zrujnowany murowany dwór późno klasycystyczny,
zbudowany około połowy XIX wieku, parterowy z czterosłupowym
gankiem i wystawką. Przed dworem rosną 3 stare cisy. Za nim jest
park z drugiej połowy XIX wieku z wieloma pokaźnymi bukami.
Obecnie
dwór wystawiony jest na sprzedaż za kwotę 850 000 zł.
| 
